CO PRZEMAWIA ZA UPRAWĄ NADWIŚLANKI
- Odsłony: 3582
Mateusz Surowiec
Co przemawia za uprawą Nadwiślanki ?
Trochę historii
Wiśnia Nadwiślanka uprawiana była z powodzeniem w nadwiślańskim pasie od Ożarowa do Lipska na glebach o podglebiu wapiennym od bardzo wielu lat.
Pierwsze przydomowe sady wiśniowe zakładane były już pod koniec XIX wieku w okolicy Słupi Nadbrzeżnej, stąd też wywodzą się historyczne nazwy tej odmiany „wiśnia ze Słupi Nabrzeżnej”, w skrócie Słupska, Słupianka lub Słupiec. Pierwsze większe nasadzenia zostały wykonane na początku XX wieku w Słupi Nadbrzeżnej. W okresie międzywojennym nastąpił dynamiczny rozwój tej uprawy. Owoce, które odznaczały się trwałością po zbiorze, były sprzedawane jako deserowe podczas lokalnych odpustów, z pozostałych wykonywane były przetwory. Z biegiem czasu zapotrzebowanie na owoce rosło, dlatego też zwiększyła się powierzchnia sadów wiśniowych. Owoce transportowane były statkiem kursującym na trasie Sandomierz – Warszawa do stolicy. Zwiększenie powierzchni nasadzeń ograniczała jedynie liczba odrostów korzeniowych, gdyż do czasów obecnych jest to jedyny sposób rozmnażania tej wiśni.
Skąd nazwa?
Podejmowano wiele prób uprawy tej wiśni nazywanej obecnie Nadwiślanką w różnych rejonach kraju. Jednak zadowalające plony uzyskiwane są w ściśle określonym terenie nad Wisłą. Ta lokalna sokówka odroślowa zaaklimatyzowała się do lokalnych warunków glebowo-klimatycznych, szczególnie wapiennego, wapienno-gliniastego i gliniastego podłoża ze skałą wapienną na spodzie. Prawdopodobnie wapienie wpływają na temperaturę gleby w okresie kwitnienia, co stwarza warunki do dobrego wiązania owoców. Wisła w swoim otoczeniu kształtuje swoisty mikroklimat, wpływający korzystnie na wzrost i kwitnienie drzew. W tych warunkach uzyskuje się też dobre wiązanie owoców, co jest ważne przy bardzo krótkim okresie kwitnienia drzew. Pod koniec XX wieku wzrosło zainteresowanie odbiorców zagranicznych wiśnią Nadwiślanką ze względu na barwę owoców i charakterystyczny aromat.
Endemiczny gatunek
Próby adaptacji Nadwiślanki do innych rejonów o różnych warunkach klimatyczno-glebowych nie dają dobrych efektów, mimo że drzewa dobrze rosną i kwitną. Jednak wiązanie owoców, a w efekcie plon – nie są zadowalające. Uprawa tej wiśni zapewniająca niezawodność w plonowaniu jest ograniczona do obszaru wyznaczonego przez gminy Tarłów, Sienno, Lipsko, Solec nad Wisłą, Annopol, Bałtów oraz część gminy Ożarów i Ostrowiec Świętokrzyski. Jest to pas od Ożarowa do Lipska wzdłuż Wisły, gdzie występują liczne sady wiśniowe. Drzewa wiśni można tu spotkać przy drogach i na nieużytkach. Wynika to z dużej ekspansywności drzew, które rozmnażają się przez odrosty korzeniowe. Areał uprawy szacowany jest obecnie na 1000 ha. Podejmowane są próby szczepienia Nadwiślanki na podkładce czereśni ptasiej i antypki w celu pozbycia się uciążliwych odrostów korzeniowych. Nieusuwane odrosty powodują trudności przy zbiorze mechanicznym, dlatego w sadzie owocującym usuwane są mechanicznie lub chemicznie dwa razy w sezonie.
Zalety owoców
Owoce Nadwiślanki mają intensywną barwę od ciemnoczerwonej do bordowej. Miąższ ciemnoczerwony, jednolity; intensywna barwa utrzymuje się również w procesie przetwórczym. O walorach smakowych decyduje duża ilość kwasów i cukrów, które są ze sobą zbilansowane. Intensywna barwa soku wynika z dużej zawartości antocyjanów, w zależności od stanowiska i roku jest od 20 do 100% wyższa niż w Łutówce. Owoce cieszą się powodzeniem jako owoc deserowy, jak i przerobowy.
Lokalny charakter uprawy
Okres kwitnienia decyduje o plonowaniu Nadwiślanki, drzewa zakwitają o kilka dni wcześniej od innych odmian. Aktywność kwiatu to tylko 2-5 dni, również pyłek wykazuje krótszą i mniejszą żywotność. Zapylenie utrudnia budowa kwiatu, gdzie słupek położony jest na równej wysokości z pylnikami. Niesprzyjająca pogoda w okresie kwitnienia dodatkowo utrudnia zapylenie i wiązanie owoców. Wiśnia ta jest dobrze zaaklimatyzowana do lokalnych warunków uprawy i w tym rejonie dość dobrze zawiązuje owoce.
Rośliny posadzone z odrostów korzeniowych w innym rejonie kraju będą dobrze rosły i obficie kwitły, ale to nie gwarantuje oczekiwanego plonowania. W rejonie uprawy Nadwiślanki przez wiele lat był ręczny zbiór owoców, średni plon to 12 t z ha. Obecnie drzewa prowadzone są w formie przewodnikowej ze względu na stosowany zbiór mechaniczny przy pomocy otrząsarki. Jednak dla pozyskania wysokiej jakości owoców deserowych zalecany jest zbiór ręczny.
W uznaniu walorów wiśni Nadwiślanki
6 września 2006 roku wiśnia Nadwiślanka została wpisana na listę produktów tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi jako Wiśnia Sokowa Nadwiślanka. Po złożeniu w 2006 roku wniosku do Komisji Europejskiej 15 grudnia 2009 roku uzyskano wpis do Rejestru Chronionych
Nazw Pochodzenia pod nazwą Wiśnia Nadwiślanka.
Źródło:
1. VIII Wojewódzkie Święto Kwitnącej Wiśni 2012 – materiały z konferencji
2. Wiśnia Nadwiślanka – informator, Stowarzyszenie Miłośników Wiśni
Nadwiślanka, Ożarów 2015
