NIEŁATWY ZBIÓR STRĄCZKOWYCH
- Odsłony: 26062
Piotr Witczak
Niełatwy zbiór strączkowych
Zwiększone dopłaty do roślin wysokobiałkowych spowodowały zwiększone zainteresowanie rolników siewem i uprawą tych roślin na swoich polach. Czy jednak zawsze jesteśmy w stanie uzyskać zadawalający plon i dobrą jakość nasion z tych upraw? Jednym z ważniejszych elementów agrotechniki, który o tym decyduje, jest zbiór. Poniżej przedstawimy uwagi pomocne przy podejmowaniu decyzji o terminie zbioru i technice jego wykonywania.
Groch siewny
Stwarza wiele trudności podczas zbioru. Wiąże się to z właściwościami biologicznymi i fizykochemicznymi tej rośliny. Wiotka łodyga grochu i związana z tym duża podatność na wyleganie utrudnia zbiór i przyczynia się do dużych strat ilościowych i jakościowych plonu nasion. Straty plonu grochu mogą sięgać 30%, a gdy zbiór przeprowadzany jest w niesprzyjających warunkach pogodowych i nieodpowiednimi metodami, mogą dochodzić nawet do 80%. Zbyt niskie osadzenie strąków lub silne wyleganie roślin jest przyczyną strat powodowanych trudnością prowadzenia zespołu tnącego w bliskiej odległości od powierzchni gleby. Wówczas część roślin na polu pozostaje nieścięta. Warunkiem koniecznym dla poprawnego zbioru jest bardzo staranne przygotowanie pola, polegające przede wszystkim na dokładnym wyrównaniu jego powierzchni po siewie i usunięciu wszystkich przeszkód utrudniających koszenie (bryły ziemi, kamienie itp.). Groch można zbierać jedno- lub dwuetapowo. Wygodniejsza, ale nie zawsze wydajniejsza jest jednoetapowa metoda zbioru. Zbiór rozpoczyna się, gdy 80-90% nasion jest twarda, a słoma sucha. Wilgotność nasion nie powinna być mniejsza od 14%, co zapobiega ich rozpoławianiu. Przy nierównomiernym dojrzewaniu lub dużym zachwaszczeniu ułatwieniem jest desykacja roślin jednym z preparatów: Basta 200SL, Reglone 200SL, Reglone Turbo 200SL. Duży wpływ na jakość zbioru ma odpowiednie przygotowanie kombajnu:
► ustawienie minimalnej wysokości cięcia,
► umiejętna regulacja nagarniacza przy zbiorze roślin wyległych,
► zastosowanie optymalnych prędkości obrotowych bębna młócącego i wentylatora
► w uzasadnionych przypadkach (małe zachwaszczenie, jednokierunkowe wyleganie roślin) zastosowanie podnośników wyległych roślin.
Zbiór dwuetapowy: w pierwszym etapie ścina się rośliny kosiarkami, pozostawiając w wałkach do wyschnięcia, w drugim etapie wysuszone rośliny młóci się kombajnem z pokosów. Bezpalcowy mechanizm tnący kosiarki jest odporny na uszkodzenia kamieniami i nierównościami powierzchni pola. Drugi etap zbioru przebiega już bezawaryjnie, a kombajn pracuje z dużą większą wydajnością. Małe straty nasion i duża ich czystość oraz niezawodność pracy maszyn żniwnych – to duża zaleta tej metody zbioru.
Łubin wąskolistny
Łubin wąskolistny należy do roślin dojrzewających na ogół nierównomiernie. Proces dojrzewania zaczyna się w pierwszej kolejności
na pędzie głównym, a później na pędach bocznych. Przebieg dojrzewania zależy od przebiegu warunków atmosferycznych. Obfite opady deszczu w tym okresie mogą przedłużyć wegetację łubinu, powodując jej wznowienie i rozwój chwastów. Przedłużenie wegetacji prowadzi do silnego porażenia nasion grzybami i obniżki plonu. Ważnym elementem jest odpowiedni termin zbioru. Łubin wąskolistny zebrany zbyt wcześnie dostarcza mniejszych plonów, ma słabiej wykształcone i gorzej kiełkujące nasiona. Zebrany
zbyt późno jest porażony grzybami i może również dojść do samoosypywania się nasion na skutek pękania strąków. Łubin wąskolistny zbiera się obecnie najczęściej metodą jednoetapową. Ze względu na łatwe wydzielanie nasion ze strąków omłot powinien
przebiegać przy minimalnych obrotach bębna młócącego (400-600 obr./min) i maksymalnie rozwartej szczelinie pomiędzy klepiskiem a bębnem. Nasiona zbiera się, gdy strąki zbrązowieją, a łodygi silnie zżółkną. Rzadko zachodzi potrzeba desykacji plantacji nasiennej preparatem Reglone 200SL (2,5-3,0 l/ha). Należy mieć na uwadze, że Reglone zmniejsza siłę kiełkowania. Można również zastosować Harvade 250SC w dawce 1,5-2 l/ha, który powoduje przyspieszenie dojrzewania roślin. Zbiór należy zaczynać około południa, po dokładnym obeschnięciu roślin z wilgoci nocnej, a kończyć, gdy znowu zaczyna ona nachodzić. Bardzo ważne jest pilnowanie
wilgotności zebranego plonu, aby nie przekroczyła 15%. Gdy wilgotność jest wyższa lub w czasie przechowywania zwiększy się do ponad 15%, należy dosuszyć ziarno zimnym powietrzem. Większa wilgotność sprzyja wtórnemu rozwojowi grzybów i nasiona szybko tracą energię kiełkowania. Należy kontrolować wilgotność przechowywanych materiałów w odstępach 2-tygodniowych. Przy składowaniu nasion siewnych łubinów należy ograniczyć liczbę operacji transportowych i wysyp nasion na twarde, metalowe powierzchnie z dużych wysokości. Unikać należy użycia wszelkich przenośników ślimakowych. Fizyczne uszkodzenia zmniejszają
siłę kiełkowania nasion.
Łubin żółty
Łubin żółty należy także do roślin dojrzewających nierównomiernie. Ponadto obfite opady deszczu w czasie dojrzewania przedłużają jego wegetację. Może to doprowadzić do silnego porażenia nasion chorobami grzybowymi i rozwoju chwastów. Zbiór metodą jednoetapową przeprowadza się wówczas, gdy zaschnie około 60-70% strąków na pędach bocznych pierwszego rzędu. W przypadku silnego zachwaszczenia zaleca się desykację preparatem Reglone 200SL w ilości 2,5-3,0 l/ha. Bardzo ważna jest również kontrola wilgotności zebranego plonu, aby nie przekroczyła 15%. Gdy wilgotność jest wyższa lub w czasie przechowywania zwiększy się do ponad 15%, należy dosuszyć zimnym powietrzem. Większa wilgotność sprzyja wtórnemu rozwojowi grzybów i nasiona również bardzo szybko tracą energię kiełkowania. Należy kontrolować wilgotność przechowywanych materiałów w odstępach 2-tygodniowych. Różnica w zbiorze między łubinem wąskolistnym i żółtym polega na tym, że strąki łubinu żółtego są odporne na pękanie. Zaletą tego jest to, że nasiona nie osypują się w polu i przed kosą kombajnu, jednak omłotu musimy dokonać przy dużych obrotach bębna młócącego i dociśniętym klepisku, w innym przypadku mogą powstawać niedomłoty.
Bobik
Bobik dojrzewa stosunkowo równomiernie i można go zbierać kombajnem jednoetapowo. Do zbioru przystępujemy wówczas, gdy strąki są poczerniałe, a nasiona posiadają do 22% wilgotności. Termin zbioru przypada zwykle w sierpniu, a w niekorzystnych warunkach większej wilgotności można opóźnić do września. Jeśli przebieg pogody powoduje opóźnianie dojrzewania, do zbioru możemy przystąpić, gdy ściemnieje 80% strąków, a wilgotność nasion będzie wynosiła ok. 30%. Zwiększa się wówczas koszt suszenia, ale ogranicza straty nasion podczas zbioru. Można również w takiej sytuacji zastosować preparat przyśpieszający dojrzewanie lub powodujący desykację roślin. Oprysk wykonujemy, gdy 80% strąków zaczernieje, pozostałe są brązowe, a zarodek w nasieniu jest żółty. Dostosowanie kombajnu zbożowego do zbioru polega na zmniejszeniu obrotów bębna młócącego do minimum, poszerzeniu całkowicie szczeliny omłotowej i ustawieniu dużych obrotów wentylatora. Należy również pamiętać o odpowiednio dużym otwarciu sit. Podczas regulacji uwzględnić należy przede wszystkim wilgotność nasion. Jeśli pogoda przez kilka dni jest słoneczna i sucha, nasiona mogą być przesuszone (mogą pękać podczas zbioru). Należy wówczas zbierać je wcześnie rano lub w nocy,
zmniejszając obroty bębna do minimum. Podobna sytuacja może wystąpić w przypadku łubinu i grochu. Po omłocie, jeśli nasiona są zbyt wilgotne, wymagają dosuszenia do 13-14% wilgotności. Nasiona można dosuszać w magazynie niedogrzanym powietrzem lub poprzez częste szuflowanie cienko rozłożonej warstwy nasion. Zmienne warunki zbioru roślin strączkowych powodują, że wstępne
ustawienia kombajnu mogą ulec zmianie, w zależności od stanu plantacji, przebiegu pogody i stopnia zachwaszczenia. Na niezachwaszczonych plantacjach, zbieranych w ciepłe słoneczne dni, można stosować niższe obroty bębna młócącego oraz większe szczeliny omłotowe. Gdy jednak do zbioru mamy silnie zachwaszczoną plantację, a w dodatku dni są pochmurne, wtedy musimy ustawić młocarnię na intensywniejsze jej oddziaływanie na rośliny. Dobierając parametry, musimy też zwrócić uwagę, czy zbierane nasiona są przeznaczone na pasze czy materiał siewny. Zbierając nasiona do siewu, należy pamiętać, że zbyt intensywne oddziaływanie mechaniczne na nasiona może powodować uszkadzanie kiełków w nasionach i utratę zdolności kiełkowania.
Źródło:
Instrukcji upowszechnieniowych IUNG – PIB Puławy
