NAWOŻENIE W SZKÓŁKACH DRZEW OWOCOWYCH
- Odsłony: 4113
Źródło: Aktualności Rolnicze wydawane przez ŚODR Modliszewice
Anna Łukasiewicz
Nawożenie w szkółkach drzew owocowych
W związku z postępującą intensyfikacją produkcji sadowniczej, a także zmianami technologii produkcji, bardzo ważne jest otrzymanie dobrego materiału szkółkarskiego. Jest wiele czynników mających wpływ na jakość drzewek i krzewów wyprodukowanych w szkółce. A jednym z podstawowych zabiegów decydującym o dobrym przygotowaniu gleby jest nawożenie.
Ważny jest wybór odpowiedniego miejsca pod szkółkę, z uwzględnieniem czynników przyrodniczych, takich jak klimat, ukształtowanie terenu, przedplon, a nade wszystko odpowiednia gleba i jej dobre przygotowanie przed założeniem szkółki, zatem i nawożenie.
Dla wszystkich roślin uprawnych bardzo ważne jest stosowanie nawozów naturalnych, organicznych. Do tej grupy nawozów zaliczamy nawozy zielone, komposty, obornik. Ze względu na zmniejszoną produkcję zwierzęcą i słaby dostęp do obornika, szkółkarze uprawiają przedplony jako nawozy zielone, które po przyoraniu wzbogacą glebę w materię organiczną. Dobrym przedplonem jest gorczyca, którą należy wysiewać 3-krotnie i przyorywać na początku kwitnienia. Polecany jest też rzepak lub mieszanki roślin bobowatych. Działanie tych roślin może przynieść efekt przez pierwszy rok prowadzenia szkółki. Jednak lepszym nawozem organicznym jest obornik. Kłopot z jego zakupem ogranicza stosowanie go w szkółkach. Jest to nawóz, który powinno się zastosować najpóźniej 6 tygodni przed sadzeniem podkładek w dawce 40-50 t/ha i natychmiast go przyorać. Działanie obornika trwa 2, 3 lata.
Nawożenie fosforem i potasem
Nawozy fosforowe i potasowe zaleca się wysiać przed założeniem szkółki.
Fosfor decyduje o prawidłowym rozwoju systemu korzeniowego, więc jest bardzo potrzebny od początku istnienia szkółki. Dawki nawozów fosforowych i potasowych powinny być zastosowane w oparciu o wyniki chemicznej analizy gleby. Jeśli nie mamy takich wyników, wówczas powinno się wysiać 15-30 kg P/ha. Niska dawka nawozu fosforowego wynika z występowania mikoryzy u roślin sadowniczych, czyli zdolności współżycia między grzybami i roślinami naczyniowymi, w wyniku czego rośliny korzystają z trudno dostępnych form fosforu. Do nawożenia można użyć superfosfat pojedynczy lub superfosfat wzbogacony granulowany.
Dawki nawozów potasowych zależą od zasobności gleby w ten składnik. Gdy gleby gliniaste zawierają poniżej 16 mg K/100 g i lessowe poniżej 12 mg K/100 g gleby, zaleca się zastosowanie potasu w dawce 60-120 kg K/ha.
Jeśli gleby ilaste nie były nawożone tym składnikiem przez wiele lat, wówczas następuje jego wiązanie przez cząstki koloidalne gleby (cząstki o średnicy mniejszej niż 0,002 mm) i udostępnianie do roztworu glebowego. Rośliny korzystają właśnie z tej formy potasu, który jest pobierany przez system korzeniowy. Część potasu, która nie jest pobrana przez rośliny, jest wypłukiwana do głębszych warstw gleby i zalicza się do strat. Nie należy oczywiście nawozić potasem w nadmiarze, gdyż jest to pierwiastek antagonistyczny do magnezu. Jeśli w glebie jest niewłaściwy stosunek między potasem a magnezem, pierwiastki te nie mogą być właściwie pobierane przez rośliny sadownicze.
Do nawożenia potasem w szkółkach możemy stosować siarczan potasu lub sól potasową, ale tylko jesienią.
Dbałość o odczyn
Niewłaściwy odczyn, zarówno zbyt niski, jak i zbyt wysoki, uniemożliwia odpowiednie odżywienie roślin. Nawet gdy
makro- i mikroelementy są w odpowiednich ilościach, to odczyn decyduje o ich dostępności dla roślin. O odpowiedni odczyn w szkółce należy zadbać rok przed jej założeniem, oznaczając pH gleby w celu ewentualnego jej zwapnowania. W naszym klimacie (co potwierdzają wyniki badań naszego laboratorium) częstym zjawiskiem jest zbyt niskie pH gleby. Zdarzają się oczywiście gleby o zasadowym odczynie, wówczas można je zakwasić, stosując siarczan amonu lub np. siarkę.
Odpowiedni odczyn gleby zależy od jej składu granulometrycznego. I tak dla gleb piaszczysto-gliniastych wynosi 5,5-6,0, a dla gliniasto-lessowych 5,8-6,3. W celu odkwaszenia gleb lżejszych zaleca się zastosowanie wapna węglanowego, czyli wolniej działającego na glebę, mniej agresywnego dla próchnicy, mikroorganizmów glebowych, pierwiastków w niej zawartych. Na glebach zwięzłych, czyli gliniasto-lessowych bardziej wskazane jest wapno tlenkowe, chociaż formy węglanowe nawozów wapniowych też mogą być tu stosowane.
Ze względu na to, że zmiana odczynu następuje długo w czasie, należy zabieg wapnowania przeprowadzić na rok przed założeniem szkółki. Dawki nawozów wapniowych zależą od odczynu oraz rodzaju gleby, zgodnie z tabelą 1.
Na glebach ubogich w magnez i kwaśnych podaje się wapno z magnezem w dawkach, jak zaleca się w przypadku wapnowania. Jeśli gleby wykazują odpowiedni odczyn i nie ma potrzeby stosowania nawozów wapniowych, wówczas należy zastosować siarczan magnezu w dawce 40-80 kg MgO/ha.
Nawożenie azotem
Po uregulowaniu odczynu i uzupełnieniu makroelementów trzeba pomyśleć o nawożeniu azotem. W celu uniknięcia strat i lepszego wykorzystania azotu z nawozów mineralnych zaleca się stosowanie nawozów azotowych w dawkach dzielonych. W pierwszym roku produkcji szkółki dawka azotu powinna wynosić 60-120 kg N/ha. Na glebach
piaszczysto-
-gliniastych, ubogich w próchnicę, gdzie nie zastosowano nawozów organicznych, należy zastosować wyższe dawki, a na glebach o optymalnej zawartości materii organicznej – niższe z podanych dawek. W pierwszym roku system korzeniowy podkładek jest słabo rozwinięty, więc dawkę azotu należy podzielić na 3 części. Termin zastosowania pierwszej dawki azotu zależy od terminu sadzenia podkładek. Gdy zostały posadzone wiosną, wówczas pierwszą dawkę azotu aplikujemy 3 tygodnie po posadzeniu. Gdy zdecydujemy się na jesienne sadzenie podkładek, azot należy zastosować wiosną następnego roku w fazie pękania pąków. Drugą dawkę wysiewamy, gdy bieżące przyrosty będą miały 25-30 cm, a kolejną za 2, 3 tygodnie. Jeśli opóźnimy termin ostatniej aplikacji azotu, możemy liczyć się z tym, że przedłużymy okres wzrostu roślin w naszej szkółce, co w konsekwencji może doprowadzić do przemarznięcia roślin zimą. W latach następnych, a więc w drugim czy trzecim roku wzrostu ograniczamy nawożenie azotem, wysiewając 60-80 kg N/ha. Nawozy azotowe aplikujemy w dwóch równych dawkach, czyli pierwsza w fazie pękania pąków, a druga 4-6 tygodni później.
Kiedy stosować nawozy dolistne
Stosowanie dokarmiania dolistnego roślin w szkółkach jest uzasadnione w następujących przypadkach:
1.Przy ograniczonej aktywności korzeni. Długotrwała susza ogranicza aktywność korzeni. Prowadzi to do zmniejszenia pobierania azotu, a tym samym jego niedoboru w roślinach. Aktywność korzeni może być ograniczona przez niewystarczające jej napowietrzenie, np. na ciężkich, zlewnych glebach po obfitych opadach deszczu, drzewa mogą wykazywać niedobór żelaza.
2.Gdy składnik pokarmowy w glebie ulega uwstecznieniu. Dostępność składników pokarmowych wnoszonych do gleby zależy od jej odczynu. Na glebach przewapnowanych lub z natury alkalicznych wiele składników pokarmowych przechodzi w formy nieprzyswajalne dla roślin. Od odczynu zależy bowiem dostępność fosforu, magnezu, żelaza, boru, manganu, miedzi, cynku.
3.Jeśli widoczne są objawy niedoboru danego składnika. Charakterystyczne objawy niedoboru poszczególnych składników pokarmowych występują na liściach. Szybkie ich dostarczenie na drodze pozakorzeniowej jest niezbędne do prawidłowego wzrostu roślin.
4.W celu oszczędności nawozu. Przy dokarmianiu dolistnym zużycie nawozu jest mniejsze niż przy doglebowym, dlatego zaleca się stosować je w przypadku nawozów drogich lub trudno dostępnych. Stosowanie składników pokarmowych w postaci opryskiwania związane jest z pewnymi nakładami.
Gdy istnieje możliwość połączenia dokarmiania z zabiegiem ochrony roślin, koszty te zmniejszają się. Ponadto stosowanie nawozów w postaci opryskiwania nie powoduje zanieczyszczenia środowiska naturalnego.
5.Występuje niska temperatura gleby lub zła kondycja systemu korzeniowego, który został porażony przez choroby lub uszkodzony przez szkodniki glebowe, mogą być przyczynami zakłóceń w pobieraniu składników pokarmowych.
Główną zaletą dokarmiania dolistnego roślin jest szybkość działania i dobre wykorzystanie wnoszonych składników. O celowości nawożenia dolistnego powinna decydować prawidłowa lustracja szkółki, odpowiednia diagnostyka pozwalająca określić celowość nawożenia, dawkę i formę nawozu.
Tabela 1. Dawki nawozów wapniowych w zależności od odczynu i rodzaju gleby
Odczyn gleby pH w KCl Gleby o zawartości części spławialnych
do 20% 20-35% pow. 35%
Dawka CaO lub CaO + MgO kg/ha
do 4,5
4,6-5,5
5.6-6.0 1500 2000 2500
750 1500 2000
500 750 1500
