JEŻYNA BEZKOLCOWA
- Odsłony: 3481
Źródło: Aktualności Rolnicze wydawane przez ŚODR Modliszewice
Wiesława Kaczorek
Jeżyna bezkolcowa chętnie uprawiana jest na większych plantacjach, w ogrodach przydomowych i na działkach ze względu na niewielkie wymagania uprawowe.
Jeżyna bezkolcowa (Rubus fruticosus) należy do rodziny różowatych (Rosaceae). Jest krzyżówką dzikich odmian. Owoce jeżyny mają właściwości lecznicze, wysoką zawartość witamin C i E, są bogate w sole mineralne takie jak potas, fosfor, żelazo, magnez i wapń. Można je wykorzystać do robienia przetworów i win. Soki z jeżyny wspomagają trawienie, działają na organizm oczyszczająco i dezynfekująco, można je stosować przy przeziębieniach, w walce z kaszlem i gorączką.
Jeżyna bezkolcowa ma pędy pozbawione kolców, w zależności od odmiany mają różną długość, mogą dorastać do 2, a nawet 5 m. Z powodu braku organów czepnych uprawa ta wymaga konstrukcji wspierającej, do której przywiązuje się pędy. Jeżyna zakwita w maju, ma białe kwiaty chętnie odwiedzane przez owady zapylające. Owoce są czarne, słodko-kwaśne, u największej grupy odmian dojrzewają w końcu lipca, w sierpniu i we wrześniu.
Wymagania uprawowe
Jeżyna dobrze rośnie na glebach żyznych, próchnicznych, przepuszczalnych i umiarkowanie wilgotnych o odczynie lekko kwaśnym. Źle rośnie i słabo owocuje na glebach ciężkich i podmokłych. Lubi stanowiska słoneczne, osłonięte od wiatru. System korzeniowy jeżyny jest dość płytki, dlatego też w lecie w okresach suszy należy krzewy regularnie podlewać. Przed założeniem plantacji należy wykonać analizę gleby i zastosować dawki nawozów zgodnie z aktualną zasobnością. Aby zapobiec wysychaniu wierzchniej warstwy gleby i ograniczyć zachwaszczenie, można stosować ściółkowanie plantacji.
Zakładanie plantacji
Najlepszym okresem na założenie plantacji jest wiosna lub jesień. Krzewy należy zakupić w szkółce, rośliny sadzi się w rzędach w odległości ok. 2 m, sadzonki umieszcza się w podłożu ok. 3 cm głębiej niż rosły w szkółce.
Dobór Odmian
Gaj – odmiana wczesna, o silnym wzroście, termin owocowania to przełom lipca i sierpnia. Pędy ma sztywne, bez kolców. Owoce są duże lub bardzo duże o elipsowatym kształcie, czarne, błyszczące, smaczne. Polecane jako owoc deserowy i do przetwórstwa.
Polar – odmiana wczesna, owocuje na przełomie lipca i sierpnia. To odmiana o silnym wzroście, nie tworzy odrostów korzeniowych. Pędy sztywne, bez kolców. Owoce duże lub bardzo duże o kształcie elipsowatym, czarne, z połyskiem, smaczne. Nadają się do bezpośredniego spożycia i do przetwórstwa.
Black Satin – wczesna odmiana jeżyny bezkońcowej, bardzo plenna. Nie wytwarza odrostów korzeniowych. Owoce duże, czarne, stożkowato-owalne i owalne, smaczne, dojrzewają w pierwszej połowie sierpnia. Przeznaczone są do bezpośredniego spożycia lub na przetwory.
Gazda – owocuje od pierwszej dekady sierpnia do połowy lub końca września. Pędy liczne, sztywne, z niewielką liczbą kolców. Owocuje około
6 tygodni, zwykle od początku sierpnia. Owoce czarne, średnie lub małe, z silnym połyskiem, bardzo smaczne, mało podatne na gnicie, polecane do przetwórstwa.
Ruczaj – odmiana średnio wczesna, owocuje w połowie sierpnia. Rośliny o silnym wzroście, nie mają odrostów korzeniowych. Pędy sztywne, bez kolców. Krzewy są mało podatne na przemarzanie. Owoce średniej wielkości lub duże, kształtu elipsowatego, czarne, z silnym połyskiem, twarde i smaczne. Kierunek produkcji: deserowo-przetwórczy.
Orkan – owocuje w sierpniu. Odmiana bezkolcowa o silnym wzroście ze sztywnymi pędami. Owoce duże lub bardzo duże, barwy czarnej z połyskiem, z lekkim kwaskowatym posmakiem, polecane jako owoce deserowe.
Thornfree – owocuje od sierpnia do października. Owoce czarne, owalne, lekko kwaśne, nadają się do bezpośredniego spożycia i na przetwory.
Roślina silnie rosnąca – od 3 do 5 m, nie tworzy odrostów korzeniowych.
Triple Crown – odmiana o średniej porze dojrzewania. Krzew o sztywnych pędach i szybkim tempie wzrostu, wydaje dość duże plony. Kwitnienie przypada na maj i czerwiec, zaczyna owocować w sierpniu. Owoce są duże, nadają się do przetwórstwa, jak i do bezpośredniego spożycia.oó
Cięcie krzewów
Jeżyna bezkolcowa owocuje na pędach dwuletnich. W pierwszym roku po posadzeniu należy przyciąć wierzchołki, gdy pędy osiągną długość ok.
2-2,5 m. W ten sposób pobudza się rośliny do wydania dużej liczby pędów bocznych, na których w następnym roku będą owoce. Pędy w miarę ich wzrostu należy podwiązywać do podpór. Wiosną skraca się do 30 cm wyrośnięte w ubiegłym roku pędy, a po zbiorach w okresie jesieni usuwa się całkowicie 2-letnie pędy, które owocowały. Pozostałe należy położyć na ziemi, okryć je słomą, suchymi liśćmi, gałązkami drzew iglastych lub przykryć ziemią. Wokół roślin usypać niewielkie kopczyki (ok. 30 cm).
Okrycie roślin zabezpieczy rośliny w okresie zimy przed uszkodzeniami mrozowymi. Wiosną należy pozostawić kilka najmocniejszych pędów, rozpiąć je na konstrukcji wspierającej, pozostałe wyciąć. Jeżeli wyrosło za dużo młodych pędów, można je przyciąć lub usunąć całkowicie, gdyż zbyt zagęszczone krzewy słabo owocują.
Zagrożenia ze strony chorób i szkodników Jeżyna bezkolcowa porażana jest podobnie jak malina przez choroby grzybowe takie jak: szara pleśń, antraknoza, septorioza liści, rdza jeżyny. Najmniejszą podatnością na szarą pleśń charakteryzuje się odmiana Gazda, średnią podatność wykazują odmiany: Thornfree, Black Satin i Orkan.
W uprawie tych krzewów bardzo ważna jest profilaktyka.
W celu ograniczenia źródeł infekcji należy:
► sadzić zdrowe rośliny,
► uprawiać odmiany mało podatne na choroby, nie dopuszczać do zbytniego zagęszczania plantacji,
► nie stosować zbyt dużych dawek azotu, gdyż nadmiar azotu zwiększa podatność tkanek na porażenie przez choroby grzybowe,
► zaraz po zbiorach wycinać pędy owoconośne,
► wycinać i palić porażone pędy,
► usuwać z sąsiednich plantacji dziko rosnące jeżyny.
Jeżyna jest atakowana przez następujące szkodniki: przędziorki, kwieciak malinowiec, szpeciel jeżynowiec, mszyce, pryszczarek malinowiec.
Foto: W. Kaczorek
