Font Size

SCREEN

Profile

Menu Style

Cpanel

NAJGROŹNIEJSZE CHOROBY WARZYW KORZENIOWYCH

Na plantacjach warzyw korzeniowych najpowszechniej występują choroby pochodzenia bakteryjnego i grzybowego. W niesprzyjających warunkach atmosferycznych oraz przy braku właściwej ochrony dochodzi do porażenia roślin chorobami w stopniu epidemicznym.

W wyniku silnego porażenia liści następuje przedwczesne zasychanie naci, znacznie obniża się plon oraz utrudniony jest zbiór mechaniczny. Natomiast zaatakowane przez patogeny korzenie spichrzowe gniją w okresie długotrwałego przechowywania.

Zgnilizny korzeni

Obejmują one kilka chorób wywoływanych przez różne patogeny. Najczęściej występującymi na warzywach korzeniowych są: mokra zgnilizna korzeni powodowana przez bakterię Ervinia carotovora, zgnilizna twardzikowa, której sprawcą jest grzyb Sclerotinia sclerotiorum, czarna zgnilizna korzeni wywoływana przez grzyb Alternaria radicina, szara pleśń oraz fuzarioza warzyw korzeniowych.

Mokra zgnilizna korzeni należy do najgroźniejszych chorób w kopcach i przechowalniach, lecz pierwsze objawy porażenia w postaci drobnych, zapadających się plam występują już na polu. Choroba rozwija się w czasie przechowywania warzyw, kiedy to plamy powiększają się, obejmując cały korzeń. Tkanka w obrębie plam mięknie,
gnije i przekształca się w śluzowatą, żółtą masę o nieprzyjemnym zapachu. Bakterie zimują w resztkach gnijących roślin i wnikają do rośliny przez uszkodzenia mechaniczne. Rozwojowi choroby sprzyja wysoka temperatura i wilgotność powietrza w kopcach oraz przechowalniach.

Zgnilizna twardzikowa poraża przechowywane w kopcach i przechowalniach korzenie marchwi i pietruszki, selera oraz buraka. W miejscu porażenia tworzy się na korzeniach biały, puszysty nalot grzybni, w obrębie którego występują czarne grudki średnicy 2-5 mm, tzw. sklerocja. Tkanka znajdująca się pod nalotem staje się wodnista i gnije.
Podczas porażenia korzeni czarną zgnilizną (grzyb Alternaria radicina) najczęściej w górnej ich części – występują czarne, okrągłe, wgłębione plamy, pokryte szarym, później czerniejącym nalotem. Tkanka wygląda jakby była zwęglona. Plamy te są suche, lecz przy dużej wilgotności powietrza korzenie gniją. Objawy chorobowe występują masowo podczas przechowywania warzyw w zbyt wysokiej temperaturze.

Szara pleśń to polifagiczny grzyb Botrytis cinerea występujący na roślinach wielu gatunków. W trakcie długotrwałego przechowywania wrażliwość korzeni marchwi na szarą pleśń sukcesywnie wzrasta. Wraz z rozwojem choroby porażone tkanki pokrywają się obfitą, szarą grzybnią. Korzenie gniją, tworząc ogniska zapalne dla sąsiednich korzeni. Do infekcji korzeni dochodzi najczęściej jesienią w okresie chłodnej i wilgotnej pogody. Najczęściej infekcji szarą pleśnią ulega wierzchołkowa część korzenia.

Fuzarioza warzyw korzeniowych

Grzyby z rodzaju Fusarium są powszechnie występującymi polifagami, trwale zasiedlającymi glebę i nasiona. Mogą porażać marchew lub pietruszkę. Efektem choroby wschodzących roślin najczęściej jest zgorzel siewek. Bezpośrednio po zbiorze korzeni na ich powierzchni można zauważyć soczewkowate plamy gnilne, umiejscowione najczęściej u nasady korzeni bocznych
lub przy drobnych uszkodzeniach skórki. W późniejszym okresie podczas przechowywania korzeni plamy powiększają swoją powierzchnię, skórka w miejscu plam pęka, pojawia się mokrozgnilizna. Na przekroju podłużnym korzeni widać zbrunatnienia części walca osiowego lub cały walec osiowy przybiera zabarwienie od jasnobrązowego do ciemnobrunatnego. Efektem porażenia przez kompleks grzybów jest szybko postępujące gnicie całych korzeni. Innym typem objawów są dość trudne do zaobserwowania zmiany zabarwienia samych wiązek przewodzących – widoczne dopiero po przekrojeniu korzeni, gdyż na zewnątrz często nie widać wyraźnych symptomów.

Profilaktyka i zwalczanie zgnilizn kopcowych

W trakcie wegetacji należy zwalczać szkodniki atakujące korzenie spichrzowe, w szczególności rolnice, drutowce, bawełnicę topolowo-marchwiową. Unikać uszkadzania korzeni podczas prac pielęgnacyjnych w czasie zbioru. Do długotrwałego przechowania przeznaczać tyko korzenie zdrowe, w optymalnej fazie dojrzałości zbiorczej. Przechowywać korzenie w higienicznych warunkach, przy wilgotności względnej powietrza 90-95% i temperaturze 0-1 0 C.

Mączniak prawdziwy baldaszkowatych.

Sprawcą choroby jest grzyb Erysiphe heraclei, porażający marchew, pietruszkę, seler i pasternak. Na górnej stronie blaszki liściowej oraz na ogonkach liściowych, łodygach i baldachach tworzy się biały, mączysty nalot grzybni. Porażone części roślin są zahamowane we wzroście, żółkną i brązowieją, niekiedy zamierają całe rośliny. Choroba ta pojawia się w końcowej części okresu wegetacji, a w lata o słonecznej pogodzie może wystąpić już w sierpniu, przyczyniając się do zmniejszenia plonu. Rozwojowi patogena sprzyja wysoka temperatura i mała ilość opadów. Aby doszło do zakażenia potrzebna jest wysoka wilgotność powietrza zbliżona do 100%.

Alternarioza naci marchwi najbardziej szkodliwa jest dla marchwi, ale grzyb poraża również pietruszkę, selera oraz wiele innych roślin uprawnych. Najpierw na najstarszych zainfekowanych liściach i ogonkach liściowych pojawiają się drobne brunatno-czarne plamy, które rozrastają się i łączą ze sobą. Blaszka liściowa wokół plam szybko żółknie. Powoduje to przedwczesne zasychanie naci marchwi. W warunkach wysokiej wilgotności względnej powietrza rozwój procesu chorobowego jest niezwykle szybki, co prowadzi do zamierania coraz to nowych liści, a w efekcie do znacznego zmniejszenia plonu korzeni. Przedwcześnie wyschnięta nać marchwi uniemożliwia mechaniczny zbiór korzeni. Choroba uszkadza również korzenie
marchwi, powodując czarną zgniliznę marchwi (objawy podobne jak przy zgniliznach korzeni).

Parch zwykły. W ostatnich latach jest to dość często rozpowszechniona choroba w uprawach buraków ćwikłowych, rzodkiewki i marchwi. Choroba wywoływana jest przez bakterię Streptomyces scabies zasiedlającą gleby. Korzenie porażone we wczesnej fazie wzrostu ulegają najczęściej przewężeniu (w miejscu infekcji), natomiast w przypadku starszych roślin pokrywają się
strupowatymi, brunatnymi, skorkowaciałymi wyroślami. Rozwojowi bakterii sprzyja odczyn gleby 6,6-7,2, nadmierne nawożenie azotem oraz niedostateczna ilość wody w podłożu. Głównym źródłem zakażenia jest gleba, a także obornik spod zwierząt skarmianych zakażonymi burakami, marchwią lub ziemniakami.

Septorioza selera. Jest to jedna z najpospolitszych chorób selera powodowana przez grzyb Septoria apiicola.
Pierwsze objawy są widoczne w postaci brunatnoszarych plam na liścieniach i liściach siewek. Plamy są początkowo niewielkie, średnicy 1-2 mm, z czasem powiększają się i niekiedy osiągają średnicę 10 mm. W miarę nasilania się choroby liście żółkną i obumierają. Częste opady i temperatura 15-26°C przyczyniają się do epidemicznego wystąpienia choroby,
powodując defoliację liści. Jeżeli do zakażenia roślin dojdzie na początku wegetacji i plantacja nie będzie racjonalnie chroniona, straty w plonie korzeni mogą dochodzić nawet do 70%. Silne porażenie roślin w okresie wegetacji pogarsza zdolnoś przechowalniczą korzeni selerów.

Bakteryjna plamistość marchwi

Sprawcą choroby jest bakteria Xanthomonas campestris pv.carotae. Porażana jest tylko marchew. Na całej powierzchni liści, a zwłaszcza na ich brzegach, powstają nieregularne brązowobrunatne plamy z wodnistą obwódką. Tkanka w obrębie plam
stopniowo zasycha, a miejsca te otacza żółknąca tkanka – „halo”. Objawy chorobowe mogą być mylone z alternariozą naci.
Patogen atakuje najczęściej w okresach wysokiej temperatury i wilgotności powietrza. Uszkodzone liście stopniowo zasychają i czernieją. Niekiedy dochodzi do lokalnych zakażeń powierzchni korzeni marchwi, na których pojawiają się brunatne plamki z bruzdowatą spękaną powierzchnią. Objawy na korzeniach mogą przypominać zmiany powodowane przez parcha zwykłego.

Profilaktyka i zwalczanie
Powinno się:

► wysiewać zdrowe, zaprawione nasiona,

► przestrzegać zasad prawidłowego zmianowania,

► po zbiorze niszczyć resztki pożniwne, np. głęboko je przyorywać,

► unikać nadmiernego zagęszczenia roślin – przestrzegać zalecanych norm wysiewu,

► nie nawozić roślin nadmiernie azotem,

► należy unikać uprawy na glebach bardzo wilgotnych, z zastoiskami wodnymi,

► w okresach zagrożenia opryskiwać plantacje środkami ochrony roślin zgodnie z z zaleceniami aktualnego Programu Ochrony Roślin Warzywniczych.

 

Anna Sałata

Źródło:
1. Choroby i szkodniki warzyw korzeniowych – Marek Grabowski, Edward Kunicki, Jacek Nawrocki, Kazimierz Wiech – Plantpress, Sp.z o.o, Kraków 2004

2. Ogólnopolska Konferencja X Dzień Marchwi, SGGW RZD Żelazna – opracowanie redakcyjne prof. dr hab. Franciszek Adamicki, dr Jan Smoter, Skierniewice 2006

3. Integrowana produkcja marchwi – Franciszek Adamicki, Adam Dobrzański, Kazimierz Felczyński, Józef Robak, Jerzy Szwejda – Plantpress, Sp.z o.o., 2004

Przedruk: AKTUALNOŚCI ROLNICZE październik 2014

ZAKsan 335 200x350

internetowe krajobraz saletrosan 200x350

internetowe krajobraz RSM 200x350

internetowe krajobraz polifoska 200x350

GA Polidap