TRAWY I MOTYLKOWATE W KOMPOZYCJI
- Odsłony: 4798
Jak dobrać mieszankę do podsiewu lub pełnej uprawy?
Niskie plonowanie łąk i pastwisk związane jest najczęściej z degradacją runi, która objawia się uproszczeniem składu botanicznego, wypadaniem wartościowych gatunków traw i roślin motylkowatych, nadmiernym rozwojem chwastów. Skutkiem tego jest nie tylko obniżenie plonowania, ale również pozyskana pasza o niskiej wartości pokarmowej. Długotrwałe susze i wysokie temperatury, nadmierne uwilgotnienie i okresowo zalegająca woda również przyczyniają się do „wyradzania” łąk. Procesowi degradacji sprzyjają także:
zbyt niskie koszenie pierwszego pokosu kosiarkami rotacyjnymi, niszczenie darni przez koła ciężkich maszyn, pozostawianie resztek zielonej masy
i siana na powierzchni użytku, wzrost zakwaszenia czy niesprzyjające warunki zimowania. Przed przystąpieniem do renowacji UZ należy pamiętać o usunięciu przyczyn postępującej degradacji, jeżeli wynikają one z błędów gospodarowania. Następnie trzeba zastanowić się nad metodą odnowy oraz doborem odpowiedniej mieszanki traw i roślin motylkowatych. Dobra mieszanka to również podstawa dla nowo zakładanych użytków.
Szata roślinna użytków zielonych stanowi rolę wskaźnika wartości pokarmowej runi.
W runi o dobrym składzie botanicznym, zależnie od gleby, uwilgotnienia i intensywności nawożenia, mogą występować:
► trawy wysokie – kostrzewa łąkowa, kostrzewa trzcinowa, tymotka łąkowa, kupkówka pospolita, wyczyniec łąkowy, festulolium, rajgras wyniosły,
stokłosa bezostna,
► trawy niskie – wiechlina łąkowa, życica trwała, kostrzewa czerwona rozłogowa, mietlica biaława,
► rośliny motylkowe drobnonasienne
► koniczyna biała, koniczyna łąkowa, koniczyna białoróżowa, komonica rożkowa, komonica błotna,
► trawy ochronne – życica wielokwiatowa, życica westerwoldzka.
Mieszanki nasienne można kupić gotowe lub sporządzić samodzielnie. Dobierając gatunki traw reprezentowane przez różne odmiany, należy uwzględniać ich zbliżone wymagania glebowe (gleby mineralne lub organiczne; żyzne, średnio żyzne czy słabsze, wilgotne, suche) i klimatyczne, ponadto trwałość, stabilność plonowania, konkurencyjność, przydatność do określonego sposobu użytkowania (łąka, pastwisko, użytek przemienny), produktywność, zdolności regeneracyjne czy smakowitość, którą należy rozpatrywać w odniesieniu do określonego gatunku zwierząt.
Najchętniej przez bydło pobierane są kostrzewa łąkowa, życica wielokwiatowa, życica trwała oraz wiechlina łąkowa.
Dla owiec najbardziej smakowite zdają się być tymotka łąkowa, życica trwała i kostrzewa łąkowa, natomiast konie preferują mietlicę białawą.
Trwałość jest związana z odpornością na mrozy. Mało mrozoodporne są życica trwała i życica wielokwiatowa w przeciwieństwie do tymotki łąkowej i kostrzewy czerwonej. Zależy również od systemu korzeniowego i sposobu krzewienia się. Trwalsze są trawy rozłogowo-luźnokępkowe: kupkówka pospolita, tymotka łąkowa, dalej życica trwała, kostrzewa łąkowa, życica mieszańcowa. Długotrwałością charakteryzują się też wiechlina łąkowa, kostrzewa czerwona i wyczyniec łąkowy.
Stabilność plonowania w dużym stopniu zależy od sposobu użytkowania, nawożenia czy wilgotności gleby, ale można przyjąć, że stabilnie plonują kupkówka pospolita, tymotka łąkowa, rajgras wyniosły, a niestabilnie kostrzewa łąkowa i życica trwała.
Konkurencyjność poszczególnych gatunków ma również duże znaczenie przy układaniu składu mieszanek na łąki i pastwiska. Do szczególnie agresywnych należą: życica wielokwiatowa, kupkówka pospolita, rajgras wyniosły, a wśród roślin motylkowatych – koniczyna łąkowa. Średnią konkurencyjnością charakteryzują się wyczyniec łąkowy, kostrzewa trzcinowa, stokłosa bezostna, natomiast małą – kostrzewa łąkowa, tymotka łąkowa, mietlica biaława, wiechlina łąkowa i błotna, koniczyna białoróżowa i koniczyna biała. Zdolność regeneracyjna jest większa u traw pastwiskowych niż u wysokich traw kośnych. Do najlepiej znoszących spasanie i szybko regenerujących się po przygryzieniu należą: życica trwała, wiechlina łąkowa, kostrzewa czerwona rozłogowa, mietlica pospolita, kostrzewa owcza. Przydatność do określonego sposobu użytkowania jest jednym z elementów, które należy wziąć pod uwagę, komponując zestawy. Jakie trawy i motylkowate dobrać na łąki trwałe, pastwiska bądź użytki przemienne (w zależności od siedliska) wskazuje tabela.
Na łąkach kośnych, z których zbieramy co najmniej dwa pokosy w okresie wegetacji, powinny przeważać trawy wysokie, o wysokiej produktywności, ale nie może też zabraknąć traw niskich, mocno zadarniających i bogato ulistnionych. Na pastwiska wysiewa się mieszanki dające ruń niewysoką, zwartą, wyrównaną i mocno ulistnioną. Rośliny te muszą dobrze znosić udeptywanie i częste przygryzanie przez zwierzęta. Trawy wysokie są dodatkiem do tych zestawów. Mieszanki przeznaczone do użytkowania kośno-pastwiskowego (zmiennego) powinny zawierać zarówno trawy wysokie, jak i niskie.
Udział procentowy komponentów mieszanek w odniesieniu do pokrycia powierzchni zależy także od sposobu użytkowania:
► kośne – od 40 do 60% traw wysokich, 20-40% traw niskich, 15-20% roślin motylkowatych;
► kośno-pastwiskowe – od 30 do 50% traw wysokich, 30-50% traw niskich, 20-25% roślin motylkowatych;
► pastwiskowe – od 20 do 30% traw wysokich, 50-70% traw niskich, 15-25% roślin motylkowatych.
Nie należy tego procentowego udziału poszczególnych grup roślin traktować jako ściśle obowiązującego. Można w pewnych granicach zwiększać lub zmniejszać te ilości. Liczba gatunków w mieszance zależy od rodzaju użytku zielonego: łąki i pastwiska trwałe czy łąki i pastwiska przemienne (krótkotrwałe). W pierwszym przypadku w skład powinno wchodzić od 6 do 10 gatunków traw i motylkowatych, natomiast w drugim, w zależności od lat użytkowania (od 1 roku do 4 lat) od 1 do 4 gatunków traw i jednego gatunku motylkowatych.
Źródło: AKTUALNOŚCI ROLNICZE grudzień 2014
