CHOROBY BAKTERYJNE KAPUSTY GŁOWIASTEJ
- Odsłony: 6453
Źródło: Aktualności Rolnicze wydawane przez ŚODR Modliszewice
Anna Kieler
Produkcja kapusty głowiastej jest bardzo popularna w Polsce od wielu lat. Chociaż jej areał zmniejsza się na rzecz kapusty pekińskiej, to niestety problemów z ochroną przed chorobami nie jest mniej.
Choroby bakteryjne stanowią w ostatnich latach poważne zagrożenie w uprawach kapusty głowiastej. Do najgroźniejszych należą czarna zgnilizna kapustnych, sprawcą której są bakterie z rodzaju Xanthomonas oraz bakteryjne gnicie główek kapusty wywołane przez bakterie z rodzajów Pseudomonas i Erwinia.
Czarna zgnilizna kapustnych (Xanthomonas campestris pv. Campestris)
Objawy i występowanie
Rośliny są najczęściej porażane od 2. dekady lipca podczas wysokiej temperatury i wilgotności powietrza. Choroba w ostatnich latach występuje w dużym nasileniu. Pierwsze symptomy choroby w postaci żółtych plam pojawiają się na obrzeżach liści. Przebarwienia te przybierają najczęściej kształt litery V, zwężającej się w kierunku więdnącego liścia, a widoczne na ich tle czerniejące nerwy (wzdłuż głównego nerwu liści aż do głąba) są typową cechą diagnostyczną choroby. Wiązki naczyniowe czernieją stopniowo w całej roślinie, powodując czernienie liści, a następnie szybkie gnicie całej główki. Chore tkanki szybko gniją, dodatkowo są wtórnie zasiedlane przez bakterie z rodzaju Erwinia.
Porażenie wiązek przewodzących sięga w głąb główek kapusty, dlatego podczas zbioru odmian późnych, przeznaczonych do długotrwałego przechowywania, nie widać żadnych uszkodzeń. Choroba w takim przypadku może rozwijać się w okresie przechowywania, dyskwalifikując całą partię kapusty do handlu. Objawy choroby można rozpoznać podczas wycinania główek. U nasady główki na przekroju głąba widoczny jest czerniejący pierścień wiązek naczyniowych. Główki kapusty z takimi objawami nie nadają się do przechowywania i kwaszenia. Z obserwacji wynika, że wiele odmian kapusty zwłaszcza zagranicznych wykazuje wysoką tolerancję na tę bakterię. Istnieją jednak odmiany, szczególnie wrażliwe m.in.
przeznaczone do kwaszenia, w tym także Kamienna Głowa.
Bakteria ta jest również szczególnie niebezpieczna w ozimej uprawie kapusty. Objawy mogą być nietypowe i często mylone z bakteryjną plamistością liści powodowaną przez Pseudomonas syringae pv. maculicola.
Warunki rozwoju
Sprawca zimuje w glebie na pożniwnych resztkach roślin, gdzie zachowuje aktywność przez 2 lata. Pierwotnym źródłem infekcji młodych roślin mogą być także nasiona. Znane są dwa rodzaje przenoszenia bakterii: z nasionami – wewnątrz okrywy nasiennej oraz na jej powierzchni. Proces chorobowy rozpoczyna się w momencie kiełkowania nasion, kiedy sprawca przedostaje się z okrywy nasiennej do szparek wodnych (hydatod) liścieni. Rozprzestrzenianiu się choroby w okresie produkcji rozsady
sprzyja: wysoka temperatura i intensywne nawożenie, duże zagęszczenie roślin, pikowanie siewek do zbyt wilgotnego podłoża, słaby drenaż podłoża na rozsadniku lub w inspekcie, możliwość okresowego zalewania roślin, uprawa rozsady w monokulturze. Patogen zasiedla wiele gatunków chwastów kapustowatych (m.in. rzodkiew, gorczycę czarną), które mogą być źródłem infekcji. W okresie wegetacji bakterie wnikają biernie wraz z wodą w miejscu uszkodzeń roślin oraz przez aparaty wodne (hydatody), znajdujące się na obrzeżach liści. Latem, przy dużej ilości opadów lub obfitym nawadnianiu przy temperaturze 25-300C, objawy pojawiają się już po 10-12 dniach od zakażenia. Patogen przenoszony jest przez zwierzęta – w tym owady, także z wiatrem, z kroplami wody w czasie deszczu lub nawadniania, na narzędziach uprawowych.
Profilaktyka i zwalczanie
Bezwzględnie należy przestrzegać 3-, 4-letniego zmianowania, wysiewać zdrowe, chemicznie zaprawione nasiona, do produkcji rozsady używać podłoża wolnego od patogenów, najlepiej zdezynfekowanego termicznie lub chemicznie, unikać częstego deszczowania roślin w okresach wysokiej temperatury, głównie w nocy, w okresach największego zagrożenia stosować 2-, 3-krotnie zapobiegawczo środki zalecane w Programie Ochrony Warzyw.
Mokra zgnilizna bakteryjna
(bakterie z rodzaju Pseudomonas i Erwinia)
Objawy i występowania
Mokra zgnilizna bakteryjna jest pospolitą chorobą wszystkich gatunków warzyw. Na kapuście głowiastej występuje najczęściej w okresie składowania lub dłuższego przechowywania w nieodpowiednich warunkach temperatury i wilgotności. Pierwsze objawy mają postać małych, wodnistych plamek szybko powiększających się i obejmujących zasięgiem cały zainfekowany organ. Gnijące rośliny mają nieprzyjemny zapach.
Warunki rozwoju
Bakterie powodujące mokrą zgniliznę bytują w glebie na resztkach gnijących roślin. Roznoszone są przez różne gatunki muchówek, w tym najczęściej przez śmietki. Owady przywabia zapach rozkładającej się chorej tkanki. Miejscem infekcji są najczęściej uszkodzenia mechaniczne tkanki spowodowane przez inne choroby i szkodniki lub powstałe w trakcie zabiegów uprawowych. Jako pierwsze atakują bakterie z rodzaju Pseudomonas, wtórnie natomiast z rodzaju Erwinia. Choroba występuje najczęściej w okresach długotrwałej wilgotnej pogody z temperaturą 25-300C.
Profilaktyka i zwalczanie
Zwalczać owady uszkadzające rośliny i przenoszące sprawcę, do krótkotrwałego przechowywania lub transportu przeznaczać możliwe suche i nieuszkodzone mechanicznie rośliny. Należy w tym okresie utrzymywać temperaturę około 40C. Do długotrwałego przechowania przeznaczać nieprzerośnięte i nieprzejrzałe główki kapusty, z dobrą okrywą woskową na powierzchni liści.■
Źródło: Choroby i szkodniki warzyw – prof. dr. hab. Józef Robak, prof. dr. hab. Kazimierz Wiech
