ZAPOMNIANA ROŚLINA
- Odsłony: 2235
Źródło: Aktualności Rolnicze wydawane przez ŚODR
Stanisław Macugowski
Słonecznik bulwiasty, inaczej nazywany topinamburem, u nas jest zapomniany, a na różnych kontynentach, gdzie został rozpowszechniony jako roślina jadalna, pastewna i ozdobna – cieszy się popularnością.
Topinambur (z rodziny astrowatych) pochodzi z terenów Ameryki Północnej.
Gatunek ten ma spory potencjał produkcyjny – biomasę zieloną oraz jadalne bulwy. Mają one oryginalny smak i są wartościowym warzywem, szczególnie potrzebnym w diecie cukrzycowej. Dla każdej części rośliny możemy znaleźć wielorakie zastosowanie, a dzięki rozwojowi technologicznemu możemy uzyskiwać coraz lepsze plony.
Topinambur staje się coraz popularniejszy w powiecie staszowskim. Duże zainteresowanie nim wykazują lokale gastronomiczne i koła łowieckie.
Słonecznik bulwiasty ma ogromny potencjał i niewiele wymaga od środowiska, w jakim rośnie. Jest rośliną dnia krótkiego, dlatego długi dzień letni w naszej szerokości geograficznej powoduje zahamowanie rozwoju generatywnego. Na skalę produkcyjną topinambur rozmnażany jest wyłącznie wegetatywnie przez bulwy.
Przedplonem dla topinamburu mogą być wszystkie rośliny uprawne, a także niezbyt zachwaszczone odłogi. Warunkiem jest jednak staranna uprawa roli i właściwy dobór stanowiska. Podobnie jak pod inne okopowe, warstwa orna powinna być głęboka: na glebach bielicowych 25 cm, a na glinkach, lessach i murszach do 30 cm. Ze względu na to, że topinambur może być uprawiany na tym samym stanowisku przez kilka lat, najlepiej przeznaczyć pod tę roślinę pole poza płodozmianem.
Uprawa roli powinna być głęboka, ponieważ części podziemne silnie się rozrastają. Głębokość uprawy decyduje o dobrym wzroście roślin w pierwszym roku, jak również plonowaniu w latach następnych. Podstawowym zabiegiem jest głęboka orka do 30 cm, a gdy warstwa orna jest płytka – orka z pogłębiaczem. Uprawki wiosenne na polu zaoranym jesienią polegają na stosowaniu brony zwykłej lub aktywnej; jeżeli gleba jest zbita – należy zastosować kultywator na głębokość 12-14 cm. Przed sadzeniem bulw powinno się wyrównać wierzchnią warstwę gleby, co ułatwi sadzenie i korzystnie wpłynie na kiełkowanie i wschody.
Topinambur jest byliną uprawianą przeważnie jako roślina jednoroczna.
Rozmnażana jest wegetatywnie, wtedy pędy wybijają z bulw w ciągu 10-17 dni po posadzeniu, pod warunkiem że temperatura przekracza 7°C. W miarę upływu sezonu wegetacyjnego łodyga stopniowo drewnieje.
Sadzenie bulw można przeprowadzić jesienią lub wczesną wiosną. Jeśli wiosną to w marcu lub kwietniu na głębokość 10-15 cm co 30 cm. Odległość między rzędami powinna wynosić około 1,5 m. Termin i częstość zbioru słonecznika bulwiastego uzależnione są od celu uprawy (na bulwy lub zieloną masę). Jeżeli podstawowym plonem są bulwy, zbiór części nadziemnych prowadzi się najczęściej w październiku, gdyż wczesne koszenie zielonej masy (np. w czerwcu, lipcu) wpływa ujemnie na plon bulw. Dlatego dla zbioru najlepsza jest późna jesień, przed nastaniem mrozów. Można także wykorzystać okresy odwilży w miesiącach zimowych.
Bulwy słonecznika bulwiastego to uniwersalny środek wspomagający leczenie wielu chorób. Poleca się je spożywać osobom, które przeszły chemioterapię. Jest także przydatny dla cukrzyków (nie zawiera skrobi, lecz inulinę), osób z problemami serca i dolegliwościami układu krwionośnego. Spożywanie bulw wzmacnia układ odpornościowy i pomaga przy przewlekłym zmęczeniu. Wielu kucharzy tworzy z topinamburu znakomite dania. Warzywo można podawać w formie soku, surówki, musu lub zupy.
Podobnie jak ziemniak, nadaje się do smażenia, pieczenia i gotowania.
