Font Size

SCREEN

Profile

Menu Style

Cpanel

TRADYCYJNE ODMIANY W SADZIE

Źródło: Aktualności Rolnicze wydawane przez ŚODR Modliszewice

Marta Gil-Barańska

Dziś w sadach dominują nowoczesne odmiany odpowiednie do uprawy szpalerowej. Warto jednak choć na małą skalę powracać do sprawdzonych, starych odmian, które wyróżniają się niepowtarzalnymi cechami.

Współczesne sadownictwo opiera się głównie na uprawie odmian na podkładkach skarlających, tak aby drzewa nie osiągały wysokiego wzrostu i były odpowiednie do uprawy szpalerowej. Wybierane są odmiany o określonych walorach smakowych i organoleptycznych, zależnie od preferencji klientów. Pomimo wdrażania w uprawach sadowniczych nowoczesnych odmian i upraw warto byłoby powracać do uprawy starych, sprawdzonych odmian, które charakteryzują się cechami niespotykanymi u odmian z nowych hodowli. Może nie nadają się do nasadzeń wielkotowarowych, ale na mniejszą skalę można się pokusić o powrót do niekiedy zapomnianych odmian. Poniekąd rolę propagatora zachowania już istniejących starych sadów pełni Program rolnośrodowiskowo-klimatyczny, dając dofinansowanie w Pakiecie 3. „Zachowanie sadów tradycyjnych odmian drzew owocowych”.

Jakie cechy charakteryzują wybrane stare odmiany drzew owocowych?

JABŁONIE

ANANAS BERŻENICKI – określenie „Berżenicki” pochodzi od miejsca, w którym znaleziono siewkę tej odmiany, czyli miejscowości Berżeniki na Wileńszczyźnie. Tworzy owoce duże lub bardzo duże, o kulisto-stożkowatym kształcie, lekko zwężające się ku kielichowi. Skórka jest błyszcząca, zielonkawożółta pokryta delikatnym, rozmytym, różowym rumieńcem. Miąższ mało soczysty, winno-słodki, lekko aromatyczny. Owoce dojrzewają w pierwszej połowie sierpnia, przechowywać można je do końca września, gdyż szybko ulegają rozpadowi. Owoce typowo deserowe. Drzewa rosną bardzo silnie, tworząc kuliste, średnio zagęszczone korony. Późno wchodzą w owocowanie. Są wytrzymałe na mróz i odporne na choroby.

GROCHÓWKA – odmiana niemiecka odnaleziona na przełomie XVIII i XIX wieku. Ma niewielkie, owalne owoce o grubej, gładkiej, żółtawozielonej skórce z paskowanym, czerwonym rumieńcem. Miąższ owoców jest zielonkawy, średnio soczysty, podczas przechowywania nabiera żółtawego odcienia i lepszego – słodszego – smaku. Owoce osiągają dojrzałość zbiorczą w drugiej dekadzie października, można je przechowywać nawet do czerwca.
Drzewa charakteryzują się umiarkowaną siłą wzrostu, owocują przemiennie co drugi rok. Mają niewielkie wymagania glebowe. Są wytrzymałe na mróz i mało podatne na parcha.

KOSZTELA – polska odmiana pochodząca prawdopodobnie z XVII w., więc już dość wiekowa, owoce średniej wielkości o zielono-żółtej, gładkiej i mocnej skórce. Miąższ wyróżnia się wysokimi walorami smakowymi. Owoce dojrzewają w drugiej lub trzeciej dekadzie września i przechowują się do końca stycznia. Dojrzałe owoce bardzo łatwo opadają. Drzewa charakteryzują się dużą siłą wzrostu, obficie plonują co drugi rok, są również wytrzymałe na mróz i mało podatne na choroby. Rzadko atakowane są przez szkodniki.

MALINOWA OBERLANDZKA – prawdopodobnie odmiana holenderska, w Polsce znana od XIX w. Owoce średniej wielkości (często duże), w całości pokryte intensywnym czerwono-bordowym rumieńcem, skórka koloru żółtozielonego. Miąższ owoców jest biały lub zielonkawobiały z różowym zabarwieniem pod skórką, kwaskowato-słodki, o silnym aromacie i malinowym posmaku, bardzo smaczny. Zbiór następuje w drugiej połowie września, przechowują się do stycznia. Wcześnie wchodzą w owocowanie, obfite plony dają co drugi rok. Drzewa przeciętnie odporne na niskie temperatury, dostatecznie odporne na choroby.

 

GRUSZE

BERA BOSKA – francuska odmiana, owoce wyraźnie wydłużone o zielonkawożółtej skórce, prawie w całości pokrytej nieco szorstkim ordzawieniem. Miąższ owoców kremowy, soczysty, słodki, smaczny. Owoce dojrzewają w pierwszej dekadzie października.
Nadają się do bezpośredniego spożycia i na przetwory. Drzewa rosną umiarkowanie silnie, tworząc luźne, stożkowate korony. W owocowanie wchodzą średnio wcześnie, dając w miarę regularnie obfite plony. Są średnio podatne na parcha i mało wytrzymałe na mróz.

BERGAMOTKA ZŁOCISTA – odmiana o małych owocach o kulistym kształcie i zielonkawożółtej skórce pokrytej ordzawieniem. Miąższ owoców biały lub kremowobiały, średnio soczysty, jędrny, słodki i jednocześnie lekko kwaskowaty, wyraźnie korzenny. Owoce nadają się do zbioru w drugiej połowie września, przeznaczone są do przerobu na marynaty w zalewie octowej, na kompoty i susze. Drzewa rosną dość silnie, tworząc stożkowe korony. Zaczynają owocować bardzo wcześnie i dają bardzo obfite plony co drugi rok. Są mało podatne na choroby i dostatecznie wytrzymałe na mróz.

DZIEKANKA LIPCOWA – francuska odmiana uprawiana od początku XIX w., ma bardzo małe jajowate i krótkie owoce o zielonkawożółtej skórce, z dużym, dość mocnym, czerwonawym rumieńcem. Miąższ jest soczysty, z delikatnym aromatem. Owoce nadają się do zbioru w połowie lipca i szybko przejrzewają. Mogą być wykorzystane do bezpośredniego spożycia i suszenia. Drzewa rosną umiarkowanie silnie, zaczynają wcześnie owocować (w 3. i 4. roku po posadzeniu), dając corocznie średnio obfite plony. Są dość wrażliwe na mróz i niezbyt podatne na choroby.

 

ŚLIWY

LUBASZKA – w Europie spotykana już w VI w., rodzi bardzo małe, owalne lub prawie kuliste, ciemnogranatowe owoce z intensywnym, niebieskim nalotem. Miąższ owoców zielonkawy, soczysty, kwaskowaty i średnio smaczny, silnie związany z pestką. Owoce osiągają dojrzałość zbiorczą w pierwszej połowie września i długo utrzymują się na drzewie. Mogą być wykorzystane do bezpośredniego spożycia i do przerobu. Wcześnie wchodzą w owocowanie, plonują bardzo obficie, często przemiennie. Rozmnażają się samoistnie przez odrosty. Bardzo wytrzymałe na mróz, mało podatne na choroby.

MIRABELKA Z NANCY – francuska odmiana uprawiana od połowy XIX w., rodzi małe złotożółte owoce, miąższ żółtozłoty, kwaskowato-słodki, częściowo zrośnięty z pestką. Owoce dojrzewają niezbyt równomiernie w ostatniej dekadzie lipca lub na początku sierpnia. Nadają się do bezpośredniego spożycia i na kompoty, są również doskonałe na dżemy i powidła, choć zrobienie ich z mirabelki jest dość pracochłonne. Drzewa rosną średnio silnie, zaczynają owocować bardzo wcześnie. Plonują dość obficie i zwykle corocznie. Na mróz są wytrzymałe.

 

Źródło: „Tradycyjne sady przydomowe”, praca zbiorowa, wyd. ZPKCHiN 2008

ZAKsan 335 200x350

internetowe krajobraz saletrosan 200x350

internetowe krajobraz RSM 200x350

internetowe krajobraz polifoska 200x350

GA Polidap