NIEDOCENIANE PRZEDPLONY
- Odsłony: 2850
Źródło: Aktualności Rolnicze wydawane przez ŚODR
Marta Ośka
Późna jesień i zima to okres, w którym rolnicy zastanawiają się, jakie rośliny będą uprawiać w następnym roku. Wiąże się to ze szczegółowym zaplanowaniem zmianowania.
Prawidłowe zaplanowanie następstwa roślin jest szczególnie ważne w gospodarstwach prowadzących produkcję metodami ekologicznymi. W tym systemie produkcji brak jest dopuszczonych do stosowania herbicydów.
Dlatego walka z chwastami bywa szczególnie uciążliwa. Nie bez znaczenia jest również takie ułożenie zmianowania, aby rośliny uprawiane wcześniej pozostawiały korzystne stanowisko dla roślin następczych. Należy więc zwracać szczególną uwagę w planowaniu na rośliny określane ogólnie jako przedplony.
Przedplon to roślina poprzedzająca roślinę uprawianą po niej na tym samym polu
Rośliny będące przedplonami są elementem zmianowania i pozostawiają stanowisko różnej jakości, podobnie jak okopowe uprawiane na oborniku, motylkowe drobnonasienne, strączkowe oraz większość gatunków przemysłowych. Gorszej jakości stanowiska pozostawiają zboża i len.
Należy pamiętać, że nawet dobry gatunek rośliny przedplonowej uprawiany na niewłaściwym stanowisku zwykle bywa złym przedplonem. Za przykład może posłużyć uprawa ziemniaków bez nawożenia obornikiem na stanowisku, na którym uprzednio rosły zboża. Taki przedplon pozostawia stanowisko ubogie i niejednokrotnie zachwaszczone. Szczególnie gdy uprawki pielęgnacyjne wykonywane były nieracjonalnie.
Działanie przedplonów w zależności od uprawianych gatunków jest różne.
Bardzo ważną grupą roślin w tym kontekście są motylkowate. Ich udział w strukturze zasiewów w gospodarstwach ekologicznych nie powinien być mniejszy niż 25%. Oczywiście nie muszą być uprawiane tylko i wyłącznie w plonie głównym. Z powodzeniem uprawiać je można jako wszelkiego rodzaju międzyplony.
Działanie roślin motylkowatych na glebę jest bardzo korzystne ponieważ:
► wzbogacają glebę w azot,
► wykazują działanie strukturotwórcze,
► poprawiają właściwości fizyczne gleby,
► zwiększają zawartość materii organicznej.
Motylkowate wieloletnie drobnonasienne takie jak: koniczyny biała czy czerwona i lucerna dobrze ocieniają glebę oraz w wyniku użytkowania kośnego zmniejszają zachwaszczenie głównie jednorocznymi chwastami nasiennymi. Natomiast grubonasienne motylkowe, jak na przykład groch i bobik, z reguły mocno zachwaszczają stanowisko jednorocznymi chwastami nasiennymi oraz uporczywymi chwastami wieloletnimi, takimi jak ostrożeń polny czy mlecz polny.
Powszechnie uważa się, że rośliny okopowe zmniejszają liczebność chwastów. Dzieje się tak dlatego, że uprawiane są w szerokich międzyrzędziach oraz wykazują początkowy powolny wzrost, ponadto wymagają intensywnych zabiegów pielęgnacyjnych ograniczających zachwaszczenie. Rośliny okopowe są dobrym przedplonem dla zbóż.
Natomiast zbożowe zalicza się do gorszych przedplonów, ponieważ zwiększają zachwaszczenie. Ważne jest więc, aby zboża uprawiać po roślinach odchwaszczających.
Najbardziej podatnymi na zachwaszczenie ze zbóż jest pszenica ozima i jęczmień jary, a najmniej żyto i owies. Dla zbożowych dobrym przedplonem są rośliny pastewne. Pamiętajmy jednak, że nie należy ich uprawiać na świeżo zaoranym czy podmokłym użytku zielonym. Na takim stanowisku są narażone na zachwaszczenie oraz porażenie przez choroby.
W strukturze zasiewów gospodarstw prowadzących produkcję metodami ekologicznymi zboża nie powinny zajmować więcej niż 50%.
Działanie pastewnych w płodozmianie gospodarstw ekologicznych jest znaczące i długoterminowe.
Przedplony korzystnie działają na żyzność gleby oraz ograniczają zachwaszczenie
Uprawiając mieszanki roślin motylkowych z trawami, poprawiamy strukturę gleby oraz zwiększamy zawartość materii organicznej. A ponieważ doskonale zacieniają glebę i wielokrotnie są koszone lub wypasane – hamują rozwój chwastów. Oczywiście takie korzystne działanie jest możliwe tylko w przypadku, gdy te uprawy są udane, czyli właściwie zagęszczone.
Należy pamiętać, że po kilkuletnim użytkowaniu występuje zazwyczaj przerzedzenie roślin, co sprzyja zachwaszczeniu tych upraw. Uprawa jednorocznych roślin pastewnych takich jak na przykład motylkowe z trawami lub seradela z wyką ogranicza występowanie chwastów nasiennych, podczas gdy uprawa dwuletnia skutecznie ogranicza występowanie chwastów wieloletnich.
Dobrym przedplonem pod większość roślin uprawnych są warzywa.
Uprawa tych roślin związana jest zazwyczaj z wykonywaniem dużej liczby zabiegów odchwaszczających, dlatego pozostawiają stanowisko wolne od chwastów. Dodatkowo, jeśli warzywa uprawiane są na ściółce organicznej, wzbogaca się glebę w próchnicę.
Dobrą praktyką stosowaną nie tylko w gospodarstwach ekologicznych jest wykonywanie wiosną siewu przedplonu pod rośliny, które późno wchodzą na pola. Pamiętajmy, że przyroda nie lubi pustych miejsc. Wobec tego stanowiska pozostające bez uprawy długo wiosną będą się zachwaszczać.
Oczywiście takie postępowanie związane jest z poniesieniem dodatkowych nakładów, ale w ostatecznym rachunku może okazać się korzystne, ponieważ ograniczy inwazję chwastów i wprowadzi do gleby dodatkową ilość materii organicznej.
