JAGODA KAMCZACKA
- Odsłony: 3228
Wioletta Haraźny
Jagoda kamczacka jest rośliną coraz chętniej uprawianą zarówno w ogrodach przydomowych, jak i na plantacjach towarowych. Niezwykłe walory zdrowotne uprawianych odmian zachęcają do stosowania ekologicznych metod uprawy.
Krzewy jagody kamczackiej (suchodrzew jadalny) są łatwe w uprawie, praktycznie nie wymagają ochrony. Są odporne na suszę i na mróz – znoszą temperaturę do minus 45°C, a w czasie kwitnienia tolerują przymrozki do minus 8°C. Problemem w uprawie jagody kamczackiej może być nierównomierne dojrzewanie owoców, podczas niedoborów wody osypywanie się owoców, a także ptaki, które bardzo lubią słodkie jagody. Owoce jagody kamczackiej można zbierać najwcześniej ze wszystkich uprawianych roślin owocowych, nawet przed pierwszymi owocami wczesnych truskawek.
Rośliny są obcopylne, co oznacza, że do dobrego zapylenia i zawiązania owoców potrzebny jest pyłek innej odmiany, dlatego na działkach i plantacjach należy nasadzać co najmniej 2, 3 odmiany kwitnące w tym samym czasie.
Wysadzone na plantację jednoroczne sadzonki zaczynają owocować w 2, 3 roku po posadzeniu. Znaczący plon pojawia się jednak dopiero w 4 roku. W pełni owocowania z krzewu można zebrać, w zależności od odmiany, od 3 do 7 kg owoców.
Jagoda kamczacka najlepiej rośnie na stanowisku słonecznym (jagody wówczas są duże, lepiej wykształcone i słodsze), ale znosi również miejsca lekko zacienione. Najlepsze jest żyzne podłoże piaszczysto-gliniaste, umiarkowanie wilgotne, o pH lekko kwaśnym (5,5-6). Rośliny dobrze rosną praktycznie w każdej ziemi i na większości stanowisk. Nie radzą sobie jedynie w ciężkiej, gliniastej glebie, zatrzymującej dużą ilość wilgoci, a na glebach zasadowych w drugim roku po posadzeniu mogą wystąpić chlorozy, co skutkuje zamieraniem roślin.
Przed założeniem plantacji jesienią stosuje się nawozy organiczne 30 t/ha. Prawidłowe przygotowanie stanowiska sprawi, że w ciągu pierwszych 3 lat po posadzeniu dodatkowe nawożenie nie jest konieczne. Według zaleceń Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach, w uprawie suchodrzewu wskazane jest stosowanie co 4 lata obornika. Należy go wywieźć wczesną wiosną w marcu, co ma pozytywny wpływ na wzrost i plonowanie roślin.
Bardzo korzystne jest stosowanie wiosną preparatów z kwasami humusowymi, zawierającymi chitozan w dawce 20 l/ha. Nawozy te poprawiają żyzność gleby i przyswajalność składników mineralnych.
W Polsce oferowane są głównie rośliny rozmnażane wegetatywnie, w pojemnikach. Takie sadzonki można wysadzać do gruntu przez cały okres wegetacyjny. Do nasadzeń polecane są zdrewniałe, 2-letne sadzonki.
Według różnych źródeł, nasadzenia wykonuje się w terminach wiosennym (od wiosny do początku lata) i jesiennym (wrzesień, październik). Rośliny sadzimy 5 cm głębiej niż rosła w szkółce, krzewy podlewa się i ściółkuje glebę wokół nich. Rozstawa na plantacji zależy od techniki zbioru: zbiór ręczny 2,5-3,5 m w rzędzie, a 1-1,5 metra między rzędami, do zbioru mechanicznego odległość między rzędami 4-4,5 m, a w rzędzie 0,5-0,7 m.
Posadzonych roślin nie należy przycinać. Przycięcie roślin spowoduje spadek owocowania w latach następnych, ponieważ wraz z wierzchołkami traci się znaczną część plonu. Systematyczne przycinanie rozpoczyna się od 8 do10 roku uprawy, najlepszym okresem jest jesień, po opadnięciu liści (wiosną najpóźniej do końca marca). Cięcie polega na przerzedzeniu korony oraz na skróceniu gałęzi szkieletowych o połowę.
W pierwszych latach zalecana jest mechaniczna uprawa gleby i niestosowanie herbicydów (aby nie uszkodzić młodych roślin), dobre efekty daje również nawadnianie młodych krzewów.
ODMIANY JAGODY KAMCZACKIEJ
Dlinnopłodna – odmiana rosyjska wczesna, bardzo plenna, jagody są duże, wydłużone do 2 cm, smaczne, bez goryczki, z małą tendencją do osypywania się po dojrzeniu. Dobrym zapylaczem dla niej jest Czelabianka.
Sinogłaska – odmiana rosyjska, średnio wczesna, jagody duże, wydłużone z wyraźnym nalotem.
Czelabinka – odmiana rosyjska, owoce gruszkowatego kształtu, dość duże i pokryte intensywnym sinym nalotem, dojrzewające na początku czerwca, o słodko-kwaśnym pozbawionym goryczki smaku. Bardzo dobry zapylacz dla wielu odmian, odpowiednim zapylaczem dla niej jest Dlinnopłodna.
Wołoszebnica – odmiana rosyjska, owoce ciemnogranatowe, owalne, smaczne, z dużą ilością związków antocyjanowych, owocuje na początku czerwca.
Atut – odmiana pochodząca z Polski, owoce duże, lekko wygięte, aromatyczne i słodkie. Dojrzewa pod koniec maja, owoce bez tendencji do szybkiego opadania.
Duet – odmiana polska, owocuje na przełomie maja i czerwca, owoce duże, ciemnoniebieskie podłużne, smaczne, ze słabo wyczuwalną goryczką, bardzo plenna.
Wojtek – polska odmiana średnio wczesna, bardzo smaczne słodko-kwaśne owoce. Polecana zarówno jako odmiana deserowa, jak i na mrożonki, dżemy i soki, po dojrzeniu ma tendencję do opadania.
Karina – odmiana polska, bardzo plenna, wczesna, dojrzewa w połowie maja, owoce duże, pękate, podłużne, o słodko-kwaśnym smaku z mało wyczuwalną goryczką, z tendencją do opadania.
Czarna – odmiana późna, niezbyt plenna, dająca bardzo duże, smaczne, ciemno-niebieskie owoce, z małą tendencją do samoistnego opadania po dojrzeniu.
Jolanta – odmiana polska, średnio wczesna, plenna, dająca słodko-kwaśne, średniej wielkości owoce, z delikatnie wyczuwalną nutą goryczki.
Polecana jako dobry zapylacz, szczególnie dla odmian pochodzenia polskiego.
Zojka – odmiana z polskiej selekcji, wczesna, jedna z najsłodszych, zalecana do produkcji dla przetwórstwa.
Iga – odmiana średnio późna, lekko słodkie owoce, o średniej wielkości.
Tola – odmiana średnio późna, owoce średniej wielkości, lekko słodkie i aromatyczne, polecana na przetwórstwo.
Morena – odmiana rosyjska, jagoda ma kształt wrzecionowaty, kolor niebieski, woskowy nalot.
Typ „A” – jedna z pierwszych polskich odmian, owoce duże i bardzo duże, słodkie, nadają się zarówno na rynek deserowy, jak i do przetwórstwa, dobrze się przechowuje.
Leningradskij Velikan – odmiana pochodząca z Kamczatki, owoce duże, cylindryczne lub wąskoowalne, niebieskie, pokryte woskowym nalotem, słodkie, bardzo aromatyczne.
Uspiech – smak owocu zharmonizowany, ocena degustacyjna 4,2 (w skali
0-5) – smak owoców doskonały, słodko-kwaśny, bez śladów goryczki czy cierpkości.
Ruben – odmiana późna, owoce bardzo smaczne – słodkie, porównywane smakowo do borówki amerykańskiej, nadają się zarówno na rynek deserowy, jak i przetwórczy, przechowują się dobrze.
Rebeka – owocuje późno, w drugiej połowie czerwca, owoce w smaku przypominają czarną porzeczkę, mocno trzymają się pędów, co utrudnia zbiór.
Aurora – odmiana kanadyjska, owocuje w 2 połowie czerwca, owoce owalne, wydłużone, słodkie, bardzo dobry zapylacz, bardzo plenna, owoce nie osypują się.
Honeybee – odmiana kanadyjska, owocuje w 2 połowie czerwca, owoce cylindryczne, soczyste, nie osypują się, lekko kwaskowe, odmiana plenna, dobry zapylacz.
Indigo Gem – odmiana kanadyjska, owocuje w 2 połowie czerwca, owoce owalne, twarde, słodkie, miąższ o lekko gumowej konsystencji, nie osypuje się, polecana na towarowe plantacje, plenna.
Odmiany bardzo różnią się między sobą przydatnością do przechowywania. Owoce jagody kamczackiej w pełnej dojrzałości robią się miękkie. Najtwardsze w pełni dojrzałe owoce mają odmiany Wojtek i Ruben, więc te odmiany nadają się najlepiej na rynek deserowy. Warto sięgać po owoce jagody kamczackiej, ponieważ mają one właściwości odchudzające, przeciwdziałają chorobom serca i cukrzycy, wzmacniają naczynia krwionośne, hamują krwotoki, obniżają ciśnienie krwi, łagodzą dolegliwości żołądkowe i niestrawności, pomagają w walce z nowotworami i starzeniem się organizmu, wzmacniają organizm, eliminują przeziębienie i grypę, działają przeciwzapalnie – hamują rozwój bakterii i wirusów, odtruwają organizm z toksyn, metali ciężkich i leków.
W medycynie ludowej jagody używane są jako środek wzmacniający naczynia włosowate przy chorobach sercowo-naczyniowych, a także chorobach żołądka, wątroby, pęcherzyka żółciowego. Sprzyjają wydalaniu substancji radioaktywnych. Jagody polecane są do jedzenia przy awitaminozie, gdy osłabiony po zimie organizm potrzebuje kwasu askorbinowego. Sok z jagód leczy grzybice i owrzodzenia, a wywar z liści i kwiatów – choroby oczu, gardła i skóry. W recepturach medycyny tybetańskiej wywar z kory jest przepisywany jako środek na bóle głowy, reumatyzm, artretyzm, silne bóle żołądka. Wodny wyciąg z kwiatów, w postaci okładów, stosowany jest w chorobach oczu. Do leczenia ran stosowane są rozdrobnione liście, które mają właściwości antyseptyczne. Z wysuszonych młodych pędów zebranych w czasie kwitnienia przygotowuje się wywar używany jako środek moczopędny oraz jako środek przeciwko wypadaniu włosów.
Źródło:
1. Materiały z konferencji kamczackiej – Hortus Media Sp. z o.o.,
Kraków 2015
2. Start z jagodą kamczacką – Golis T., Truskawka, malina, jagody nr
8 /2015
3. Nowości w sadzie – Dereń D., Mój Piękny Ogród nr 3/2009
4. Mało znane rośliny sadownicze – Kawecki Z., Łojko R., Pilarek B.,
Olsztyn 2007
5. Owocowe rarytasy – Gruca Z., Warszawa 2010
