CZYNNIKI PROCESÓW GNILNYCH OWOCÓW WIŚNI I CZEREŚNI
- Odsłony: 4159
Źródło: Aktualności Rolnicze wydawane przez ŚODR Modliszewice
Ewa Żak
Powierzchnia upraw sadowniczych w naszym regionie ciągle rośnie. Wskazują na to chociażby analizy podłoża pod te uprawy, wykonywane w naszym laboratorium chemiczno-rolniczym przy ŚODR O/Sandomierz. Wśród wielu gatunków tego rodzaju upraw pokaźne miejsce zajmuje uprawa wiśni, pomimo że z roku na rok narastają problemy ze sprzedażą owoców po opłacalnej cenie.
Innym czynnikiem ograniczającym produkcję wiśni i czereśni, oprócz problemów z ich sprzedażą, jest szereg czynników biotycznych wywołujących procesy gnilne owoców. Wśród nich pokaźne miejsce zajmują brunatna zgnilizna, gorzka zgnilizna i rak bakteryjny.
Brunatna zgnilizna wywoływana jest przez grzyby z rodzaju Monilinia, głównie M. laxa (w mniejszym stopniu również M. fructigena i M.
fructicola – organizm kwarantannowy). Pierwsze objawy na drzewach pestkowych mogą pojawiać się w momencie kwitnienia, kiedy widoczne stają się zasychające kwiaty i liście, przy czym pozostają one na drzewach nawet przez kilka miesięcy. Z kwiatów infekcja przechodzi do krótkopędów i pędów, powodując nekrozę kory i szybkie ich zamieranie. Do porażenia owoców wiśni i czereśni dochodzi najczęściej w okresie dojrzewania, zwłaszcza po okresie zwiększonej wilgotności powietrza. Uszkodzona skórka pękających owoców jest miejscem wnikania patogenów procesów gnilnych, m.in. brunatnej zgnilizny. Wokół miejsc zakażenia powstają wtedy brunatne plamy gnilne, szybko obejmujące całe owoce. W następnej kolejności w miejscach tych ukazują się popielatoszare skupiska trzonków i zarodników konidialnych. Porażone owoce, zasychając, czernieją i tworzą mumie, które opadają lub pozostają na drzewie do następnego roku, kiedy to stają się źródłem następnych, postępujących infekcji. Jeśli mumie przylegają do kory, to zapoczątkowują zgorzel kory w tych miejscach, zwiększając tym samym straty.
W ciągu sezonu wegetacyjnego patogen wytwarza kilka pokoleń zarodników konidialnych, począwszy od wiosny. Jako źródło infekcji podaje się zmumifikowane owoce pozostałe na drzewie lub leżące na ziemi oraz zainfekowane pędy.
W ograniczaniu potencjału chorobotwórczego dużą rolę oprócz nieodzownych zabiegów chemicznych, przy użyciu zarejestrowanych ku temu fungicydów, odgrywa profilaktyka. Polega ona na sadzeniu zdrowych drzew, na wolnym od resztek roślinnych polu, usuwaniu mumii, wycinaniu chorych pędów lub wręcz usuwaniu i paleniu całych, mocno zainfekowanych drzew.
Koniecznością jest również zwalczanie szkodników uszkadzających skórkę owoców, aby zminimalizować uszkodzenia owoców, a poprzez to i procesy gnilne.
Gorzka zgnilizna wiśni z patogenem pochodzenia grzybowego Glomerella cingulata w okresie dojrzewania owoców może spowodować masowe ich gnicie. W rzadkich przypadkach grzyb może wystąpić na zawiązkach i wówczas one zasychają. Zainfekowane dojrzałe wiśnie (rzadziej czereśnie) pokrywają ciemnobrunatne, lekko zapadające się plamy, z charakterystycznymi kremowopomarańczowymi skupieniami zarodników. Owoce takie mają gorzki smak. Za pomocą konidiów proces infekcji szybko się rozwija i przenosi na sąsiednie gałęzie i drzewa.
W ograniczaniu potencjału chorobotwórczego podstawową rolę odgrywają zabiegi chemiczne przy użyciu zarejestrowanych fungicydów.
Rak bakteryjny drzew owocowych wywoływany jest przez polifagiczne bakterie Pseudomonas syringae pv. syringae. Oprócz wiśni bakteria poraża czereśnie, morele, brzoskwinie, rzadziej jabłka i grusze. Na wiśni i czereśni w miesiącach wiosennych zainfekowane kwiaty brunatnieją i zasychają. Od nich infekcja przechodzi do krótkopędów i pędów. Na takich pędach tworzą się bursztynowe, gumowate wycieki.
Owoce pokrywają się brunatnymi plamami gnilnymi, a liście wodnistymi, żółtawymi przebarwieniami, w miejscach których tkanki liści brunatnieją i wykruszają się, przez co powstają dziurki średnicy 2-3 mm. Jesienią bakterie wnikają do pędów przez blizny po opadniętych liściach i tam zimują. Wiosną pąki zamierają, a wokół nich dochodzi do nekrozy kory. Na zakażonych pędach, gałęziach i pniach kora pęka, odsłaniając drewno i tworząc rozległe zmiany rakowe z obfitymi wyciekami soków roślinnych z bakteriami.
Bakterie zimują na powierzchni pędów, w pąkach oraz w miękiszu korowym porażonych drzew. W ciągu sezonu wegetacyjnego z powierzchni pędów wraz z kroplami deszczu przenoszą się na kwiaty, liście i zawiązki.
Profilaktyka w przypadku bakterii obejmuje usuwanie chorych miejsc na pędach i konarach i palenie ich (nawet całych porażonych drzew). Miejsca po wyciętych organach należy koniecznie zasmarować pastą ochronną z dodatkiem 2-proc. fungicydu-bakteriocydu (preparat miedziowy). W okresie nabrzmiewania pąków, kwitnienia i opadania liści opryskiwać drzewa preparatami miedziowymi.
